بزرگترین افتخار زندگی ام شناسایی و مکان یابی زادگاه اجدادی حضرت امام خمینی (ره) دزق سرولایت نیشابور است .  ( استاد سعید کلانی طبسی)
باستحضار همشهریان عزیز نیشابوری می رسانم که زحمات هشت ساله ی اینجانب در مورد این افتخار به ثمر نشست و اکنون می توانید در پرتال امام خمینی  (ره) اصل مطلب زیر را ملاحظه بفرمایید. این مهم در تاریخ یکشنبه, 29 خرداد 1390 درپرتال امام درج گردید.
 دزق، روستایی درحدود 110 کیلومتری شمال غربی شهرستان نیشابور است که اهالی آن بنا به دلایل متعدد، ادعا می نمایند که این روستا زادگاه اجداد حضرت امام خمینی(س) است (1)، این روستا که در دل کوه ها محاصره شده است، در قدیم منطقه ای امن به حساب می آمده است و آثار تاریخی و باستانی اطراف آن مثل آتشکده ها و ... نشانگر تاریخی بودن آن منطقه است. نام اصلی آن دژ قلعه بوده است که در منطقه سرولایت نیشابور که تقریباً از لحاظ جغرافیایی در مرکزیت چهار شهر نیشابور، سبزوار، قوچان و اسفراین قرار دارد. اهالی این روستا اکثر سادات بوده و تعداد اندکی نیز غیر سادات می باشند که به اذعان اهالی مهاجرین روستاهای اطراف هستند و نام خانوادگی اکثر سادات روستا موسوی است.
  محققان و تاریخ نویسان نیشابور (2) که در خصوص این موضوع فعالیت ها و پژوهشهای میدانی زیادی انجام دادند و جمعیت و اهمیت تاریخی چند روستا که احتمال سکونت اجداد امام را می دادند پالایش نموده اند و از هر حیث احتمال روستای دزق به عنوان روستای اجدادی امام را مهم شمرده اند.
 عمده کار اهالی این روستا کشاورزی و دامداری و باغداری است، پیش از صد چشمه آب و قنات وجود دارد. اصل روستای دزق که به مرور زمان توسعه و گسترش یافته است قلعه ای است که در بالای تپه ای بزرگ واقع شده و از هر سو به وسیله دیوارهای سنگی حصار شده است. در وسط این قلعه چهار تونل چند کیلومتری قرار دارد که در مواقع جنگ و بحران، روستائیان از طریق این تونل ها کار خود را انجام می دادند، یک تونل به چشمه اصلی یک تونل به مزارع یک تونل به امام زاده و قبرستان  و دیگری به کوه. در این روستا امام زاده ای وجود دارد که دو نقل تاریخی درباره آن مطرح است یک اینکه این امام زاده عبدالله  بن موسی بن جعفراست و نقل دوم به نام عبدالله  بن جعفر صادق است، بنا به نوشته محققان، عبدالله ابن موسی بن جعفر پس از استقبال قابل توجه اهالی نیشابور از حضرت امام رضا(ع) در مسیر حرکت به توس و ثبت حدیث سلسله الذهب توسط 000/14 نفر،  بنا به معرفی و توصیه امام رضا(ع) به عنوان نماینده ایشان در نیشابور معرفی می شوند تا در میان مردم به امور دینی و هدایت بپردازند و او موفق می گردد پایگاه مهم شیعه در نیشابور را فعال نماید و مردم با آموزش های او بیش از پیش با اهل بیت آشنا می شوند.  به همین جهت مأمون حـاکـم عباسی بعد از شهادت امام رضا(ع) دستور می دهد گروهی از مأموران حکومت او به نیشابور بروند و عبدالله ابن موسی بن جعفر را به قتل برسانند . قبل از رسیدن مأموران و با اطلاع از وضع موجود عده ای از شیعیان به عبدالله  ابن موسی بن جعفر پیشنهاد می دهند که نیشابور را ترک کنند و به نقطه ای امن و دور از دسترس عمال حکومتی بروند، دژ قلعه به دلیل موقعیت خاص منطقه ای از جمله محصور شده در کوه ها؛ دور از شهر و قابل دفاع بودن در برابر حمله دشمن به عبدالله ابن موسی پیشنهاد  می شود. و نماینده حضرت امام رضا(ع) به آنجا عزیمت می نماید و فعالیت هایش را ادامه می دهد و در آنجا زندگی و به رحمت الهی می پیوندند . و به همین دلیل اهمیت منطقه و تاریخی بودن آن و احتمالاً زادگاه اجدادی امام مطرح می شود.
 دزق همان دژ قلعه بوده است که به مرور زمان تغییر و تبدیل شده است به دزق و دلیل اصلی آن نبودن حرف ژ در حروف الفبای عربی است.
 در این روستا سنگ نوشته های قدیمی که بعضاً حدوداً 400 الی 1000 سال را نشان می دهد به وفور در محدوده روستا قابل ملاحظه است که با کندو کاو می شود به آثار قابل ملاحظه دست پیدا کرد
 با همه آنچه که گفته شد. مسئولان شهرستان و مطلعان تاریخی نیز نه تنها هیچ انتقادی نسبت به این ادعا که این روستا روستای اجدادی حضرت امام می باشد ندارند بلکه خود به این باور رسیده اند، از جمله نماینده فعلی نیشابور حجت الاسلام والمسلمین حسینی در مراسمی که در 14 خرداد سال 1389 به مناسبت ایام بزرگداشت ارتحال حضرت امام در این روستا بر پا شده بود و دعوت نامه های آن برای همه مسئولان شهرستان و استان و محققان ارسال شده بود، سخنرانی می کند و در قسمتی از سخنرانی خود به سادات مسن حاضر در مجلس اشاره می کند که من امروز با عموزاده ها و ... حضرت امام(س) روبرو هستم..
1. آیت الله سید مرتضی پسندیده برادر بزرگ حضرت امام در باره خاندانش چنین آورده است: «جد اعلای ما دین علی شاه در هندوستان ساکن بوده است،از نام پدر وی، برادران و خواهرانش اطلاعی نداریم، همین قدر می دانم که ایشان از علمای کشمیر بوده و در همان ایالت نیز به شهادت رسیده اند.»
 بنا بر نقل کتبی یکی از مطلعین، دین علی شاه اصالتا نیشابوری بوده و سپس به کشمیر هندوستان عزیمت کرده است. (خاطرات آیت الله پسندیده، به کوشش محمد جواد مرادی نیا، تهران، حدیث، 1374، ص8)
 آقای سعید کلانی طبسی در این  زمینه فعالیت های تحقیقاتی زیادی انجام داده اند و کمال تشکر به جهت کمک و همکاری های ایشان را دارم.



نوشته شده توسط : محمد صالح آبادی